تفسیر نمونه : سوره فلق آیات 5 – 1
113 )سوره فلق این سوره در مکه نازل شده و داراى 5 آیه است
تفسیر نمونه ج : 27ص :454
محتوى و فضیلت سوره فلق
جمعى معتقدند که این سوره در مکه نازل شده است هر چند جمعى دمحتواى این سوره تعلیماتى است که خداوند به پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) خصوصا و به سایر مسلمانان عموما ، در زمینه پناه بردن به ذات پاک او از شر همه اشرار مىدهد ، تا خود را به او بسپارند ، و در پناه او از شر هر موجود صاحب شر در امان بدارند. در باره شان نزول این سوره روایاتى در غالب کتب تفسیر نقل شده که مطابق آنها پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) به وسیله بعضى از یهود مورد سحر قرار گرفته ، و بیمار شده بود ، جبرئیل نازل شد و محل ابزار سحر را که در چاهى پنهان کرده بودند نشان داد ، آن را بیرون آوردند ، سپس این سوره را خواندند ، و حال پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) بهبود یافت .
با سلام خدمت استاد عزیز آقای قیوم زاده:
این جانب محمد رضا بابائی فیض آباد وظیفه دانستم که از زحمات شما و گفتار آموزنده شما تقدیر و تشکر نمایم و آنها را در زندگی روزمره خود یادآوری نمایم .
با سپاس فراوان – سالم و وموفق باشید
قل اعوذ برب الفلق مصدر عوذ که کلمه اعوذ متکلم وحده از مضارع آن است، به معنای حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر از راه پناه بردن به کسی است که میتواند آن شر را دفع کند، و کلمه فلق - به فتحه اول و سکون دوم - به معنای شکافتن و جدا کردن است، و این کلمه در صورتی که با دو فتحه باشد صفت مشبههای به معنای مفعول خواهد بود، نظیر قصص به دو فتحه (چون قصص به کسره اول و فتحه دوم جمع قصه است)، که به معنای مقصوص یعنی حکایت شده، و یا نقل شده است، و غالبا این کلمه بر هنگام صبح اطلاق میشود، و فلق یعنی آن لحظهای که نور گریبان ظلمت را میشکافد و سر بر میآورد.
و بنابراین، معنای آیه چنین میشود: بگو من پناه میبرم به پروردگار صبح، پروردگاری که آن را فلق میکند و میشکافد، و مناسب این تعبیر با مساله پناه بردن از شر، که خود ساتر خیر و مانع آن است، بر کسی پوشیده نیست.
در این سوره به رسول گرامی خود دستور میدهد که از هر شر و از خصوص بعضی شرور به او پناه ببرد، و این سوره به طوری که از روایات وارده در شان نزولش بر میآید در مدینه نازل شده است.
قل اعوذ برب الفلق مصدر عوذ که کلمه اعوذ متکلم وحده از مضارع آن است، به معنای حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر از راه پناه بردن به کسی است که میتواند آن شر را دفع کند، و کلمه فلق - به فتحه اول و سکون دوم - به معنای شکافتن و جدا کردن است، و این کلمه در صورتی که با دو فتحه باشد صفت مشبههای به معنای مفعول خواهد بود، نظیر قصص به دو فتحه (چون قصص به کسره اول و فتحه دوم جمع قصه است)، که به معنای مقصوص یعنی حکایت شده، و یا نقل شده است، و غالبا این کلمه بر هنگام صبح اطلاق میشود، و فلق یعنی آن لحظهای که نور گریبان ظلمت را میشکافد و سر بر میآورد.
در تفسیر قمی از پدرش از نوفلی از سکونی از امام صادق (علیهالسلام) روایت آورده که فرموده: رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: فقر با کفر فاصله چندانی ندارد، و حسد آن قدر مؤثر است که گویی میخواهد از قضا و قدر الهی هم جلو بزند.
در کتاب عیون به سند خود از سلطی از حضرت رضا از پدر بزرگوارش، و آن جناب از آبای گرامش از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) روایت کردهاند که فرمود: نزدیک است که حسد از قضا و قدر الهی سبقت بگیرد.
(این تعبیر کنایه است از شدت تاثیر حسد، نه اینکه میتواند سبقت بگیرد، چون تاثیر حسد هم خود از قضاء و قدر الهی است).
و در الدر المنثور است که: ابن ابی شیبه از انس روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: حسد حسنات آدمی را میخورد، آنچنان که آتش هیزم را. (لطفی که در این تشبیه بکار رفته از نظر خواننده مخفی نماند).
سوره از پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) نقل شده است که فرمود : انزلت على آیات لم ینزل مثلهن : المعوذتان : آیاتى بر من نازل شده که همانند آنها نازل نشده است ، و آن دو سوره فلق و ناس است.
و در حدیث دیگرى از امام باقر (علیهالسلام) مىخوانیم : کسى که در نماز وتر سوره فلق و ناس و قل هو الله احد را بخواند به او گفته مىشود اى بنده خدا بشارت باد بر تو خدا نماز وتر تو را قبول کرد .
((هرگز علی از حق و حق از علی جدا نمی شود)).
دو حدیث از حضرت علی (ع):
العِلمُِ کنزٌ عظیمٌ لا یَفنی: دانش گنجینه ای بزرگ و فناناپذیر است که نابودی ندارد.
أَلْعِلْمُ ثَلاثَةٌ: أَلْفِقْهُ لِلاَْدْیانِ، وَ الطِّبُّ لِلاَْبْدانِ،وَ النَّحْوُ لِلِّسانِ: دانش سه قسم است: فقه براى دین، و پزشکى براى تن، و نحو براى زبان.
1 -مهمترین منابع شر و فساد
در آغاز این سوره به پیغمبر اکرم (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) دستور مىدهد که از شر تمام مخلوقات شرور به خدا پناه برد ، سپس در توضیح آن اشاره به سه گونه شر مىکند شر مهاجمین تاریکدل که از تاریکیها استفاده مىکنند و حملهور مىشوند. شر وسوسهگرانى که با سخنان و تبلیغات سوء خود ارادهها ، ایمانها ، عقیدهها محبتها و پیوندها را سست مىکنند
از این اجمال و تفصیل چنین استفاده مىشود که عمده شرور و آفات از همینجا سرچشمه مىگیرد و مهمترین منابع شر و فساد این سه منبع است
1 -تاثیر سحر
2 -تناسب آیات
3 -شر حسودان!
ترجمه:
بنام خداوند بخشنده مهربان
1 -بگو پناه مىبرم به پروردگار سپیده صبح.
2 -از شر تمام آنچه آفریده است.
3 -و از شر هر موجود مزاحمى هنگامى که وارد مىشود .
4 -و از شر آنها که در گرهها مىدمند ( و هر تصمیمى را سست مىکنند).
5 -و از شر هر حسودى هنگامى که حسد مىورزد.
تفسیر : پناه مىبرم به پروردگار سپیده دم!
در نخستین آیه به شخص پیغمبر (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) به عنوان یک الگو و پیشوا چنین
تفسیر نمونه ج : 27ص :458
دستور مىدهد : بگو : پناه مىبرم به پروردگار سپیده صبح که دل سیاهى شب را مىشکافد ( قل اعوذ برب الفلق).
از شر تمام آنچه آفریده است ( من شر ما خلق).
از شر همه موجودات شرور ، انسانهاى شرور ، جن و حیوانات و حوادث و پیشامدهاى شر و از شر نفس أماره
تفسیر نمونه ج : 27ص :457
سورة الفلق
بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَب الْفَلَقِ(1) مِن شرِّ مَا خَلَقَ(2) وَ مِن شرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَب(3) وَ مِن شرِّ النَّفَّثَتِ فى الْعُقَدِ(4) وَ مِن شرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسدَ(5)
ترجمه:
بنام خداوند بخشنده مهربان
1 -بگو پناه مىبرم به پروردگار سپیده صبح.
2 -از شر تمام آنچه آفریده است.
3 -و از شر هر موجود مزاحمى هنگامى که وارد مىشود .
4 -و از شر آنها که در گرهها مىدمند ( و هر تصمیمى را سست مىکنند).
5 -و از شر هر حسودى هنگامى که حسد مىورزد.